OC Dyrektora i jednostek oświatowych
Ubezpieczenie Odpowiedzialności Cywilnej placówek oświatowych, dyrektora, nauczycieli i pracowników
Kluczowe zagadnienia w konstrukcji zakresu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej Dyrektora placówki w jednostkach oświatowych:
1. Czy zakresem ubezpieczenia objęte są czynności związane z nadrzędnymi obowiązkami zawodowymi Dyrektora i zastępcy Dyrektora placówki oświatowej?
Dyrektor posiada nadrzędną odpowiedzialność cywilną jednostki oświatowej wobec poszkodowanych. Wynika to z obowiązujących przepisów prawa (podstawy prawne wskazane w prezentacji). Szeroki zakres zadań Dyrektora placówki jest równoznaczny z szeroką, nadrzędną odpowiedzialnością. Dyrektor placówki, wykonuję zadania osobiście oraz przy pomocy pracowników : nauczycieli, wychowawców, pozostałych pracowników.
2. Czy zakres ochrony obejmuje prowadzenie działalności, polegającej na wykonywaniu zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych związanych z procesem nauczania i wychowania?
Prawo oświatowe i Karta Nauczyciela określa zadania placówki oświatowej. W ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej Dyrektora oraz placówki, zakres ten powinien być wprost przeniesiony do zakresu umowy ubezpieczenia. Zadania placówki powinny być wyszczególnione. Uogólnienie zakresu umowy ubezpieczenia do odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej może mieć zastosowanie w przypadku działalności gospodarczej, której celem jest maksymalizacja zysków, nie jest to jednak rozwiązanie, które w pełni sprawdzi się w placówkach oświatowo-wychowawczych. Trudno wskazywać odpowiedzialność kontraktową w placówkach. Nadrzędnym celem placówki nie jest maksymalizacja zysku.
3. Czy zakres ochrony obejmuje czynności pomocnicze związane z procesem nauczania i wychowania?
Oprócz zadań wskazanych wyżej funkcje pomocnicze wynikające z działalności placówki oświatowej to np.: funkcjonowanie stołówki i kuchni, praca „złotej rączki” nad konserwacją obiektów związanych z infrastrukturą, działalność pracowników administracyjnych, pikniki, imprezy plenerowe, etc.
Funkcja pomocnicza jest bardzo ważnym elementem wspierającą współczesną placówkę.
4. Czy zakresem ubezpieczenia objęta jest infrastruktura placówki związana z realizacją zadań wynikających z jej działalności. Infrastruktura, o której mowa to: posiadanie rzeczy ruchomych lub nieruchomości, gruntów, budynków, budowli, maszyn, urządzeń, boiska, place zabaw,etc.
Za nadzór nad infrastrukturą i jej bezpieczne użytkowanie w całości odpowiada dyrektor placówki – wynika to z obowiązujących przepisów prawa.
5. Czy zakresem ubezpieczenia objęte są czynności związane z wykonywaniem zawodu nauczyciela lub wychowawcy oraz pozostałych pracowników placówki?
Bardzo ważne jest wyseparowanie roli wychowawców i nauczycieli posiadających kwalifikacje zawodowe do nadzoru nad podopiecznymi - jest to kluczowe ryzyko w ubezpieczeniu oc, opiera się na zasadzie ryzyka wynikającego z nadzoru (Art. 427 KC). Nauczyciel/wychowawca pełniący nadzór nad podopiecznymi musi przewidzieć ewentualne ryzyko (np.: Nie biegaj, bo się uderzysz. Zejdź z parapetu, bo spadniesz.).
Zasada nadzoru obowiązuje tak długo jak długo w pieczy znajduje się podopieczny. Czyli np. na zielonej szkole nadzór trwa 24 godziny na dobę.
Nauczyciel nie odpowiada za szkodę bezpośrednio przed rodzicem. Za nadzór w pełni odpowiada dyrektor, ten jednak w przypadku szkody może zwrócić się z roszczeniem regresowym do nauczyciela. Posiadając ubezpieczenie oc, ochrona ubezpieczeniowa jest „równa” dla wszystkich zatrudnionych w placówce pracowników więc brak możliwości zwrócenia się Dyrektora do podwładnego z roszczeniem regresowym.
6. Jaki jest zakres terytorialny świadczonej ochrony ubezpieczeniowej?
Tam, gdzie jest inicjatywa placówki - tam powinien być zakres ochrony.
Oznacza to, że jeśli placówka organizuje wycieczkę poza obszar kraju - to zakres odpowiedzialnosći powinien obejmować ochroną na tym terytorium.
Bardzo ważne jest by ochrona ubezpieczeniowa obejmowała nie tylko Polskę, ale i Europę. Rozszerzenie przyda się, gdy placówka korzysta z wymiany uczniowskiej lub także wtedy, gdy rodzice zadecydują się na wycieczkę zagraniczną.
Bardzo często Dyrektorzy informują, we wrześniu, że nie potrzebują zakresu terytorialnego poza RP. Okazuję się później, iż z inicjatywy wychowawcy klasy, podopiecznych oraz oraz rodziców np. w maju organizowana jest wycieczka szkolna za granicę. W ubezpieczeniach podróżnych nie ma oc placówki (jako oc zawodowe, jest tylko prywatne). Problem gotowy. Ważne jest, aby zakres terytorialny poza RP był w zakresie.
7. Jaka jest suma gwarancyjna? Czy są podlimity na jedno zdarzenie?
Bardzo ważne jest, aby suma gwarancyjna nie posiadała podlimitów na jedno zdarzenie. Np. SG to 500 000 PLN - podlimit na jedno zdarzenie to 10 000 PLN. Jeśli szkoda zostanie określona na wartość 35 000 PLN - zakład ubezpieczeń wypłaci tylko 10 000 PLN. Pozostaje wówczas do dopłaty kwota w wysokości 25 000 PLN.
Bardzo niebezpieczne rozwiązanie dla ubezpieczonego, nie dające poczucia należytej ochrony.
8. Czy ochrona ubezpieczeniowa obejmuje zakresem rzeczy przyjęte na przechowanie w szatni?
Szatnia to miejsce gdzie przechowywany jest majątek rzeczowy podopiecznych i placówka ponosi pełną odpowiedzialność za ten majątek, dlatego ważne jest, aby to ryzyko także zostało uwzględnione w ochronie ubezpieczeniowej.
9. Czy w zakresie ubezpieczenia jest zapewnienie pomocy prawnej dla Dyrektora placówki?
Pomoc prawna to bardzo ważny element w razie sporów z poszkodowanymi.
Jest to pomoc w postaci wsparcia finansowego - w ramach sumy gwarancyjnej - dla Dyrektora reprezentującego placówkę.
Zbadanie zasadności zgłoszonego roszczenia np. poprzez powołanie rzeczoznawców lub poniesienie kosztów obrony sądowej powinny być pokryte w ramach ubezpieczenia oc. Korzystne jest otrzymanie dodatkowego świadczenia, niezaliczanego w poczet sumy gwarancyjnej.
Oprócz sfinansowania szkody, niezbędna jest pomoc w finansowaniu kosztów: biegłych, opłat sądowych, wydatków prawników. pokrywane są przez Generali w ramach zakresu umowy ubezpieczenia.
10. Czy ochrona ubezpieczeniowa obejmuje odpowiedzialność w związku z odbywaniem praktyk lub stażu?
Część placówek (zwłaszcza profilowanych) kieruje podopiecznych do odbycia praktyk. Wynika to z podstawy programowej. Jeżeli szkoła organizuje praktyki, kieruje na praktyki, winna posiadać w zakresie oc placówki zakres odpowiadający odpowiedzialności cywilnej praktykantów(podopiecznych), kierowanych do odbycia praktyk.
Niektóre placówki przyjmują w ramach realizacji swoich zadań stażystów, mimo odmiennego stosunku prawnego na linii ubezpieczający-stażysta polisa uwzględnia ochronę ubezpieczeniową względem stażystów. Stażysta nie jest pracownikiem placówki lecz wykonuje zadania nałożone przez placówkę.
11. Czy zakres ubezpieczenia uwzględnia szkody spowodowane przez podopiecznych placówki oświatowej pracownikom placówki oświatowej oraz praktykantom i stażystom?
W postanowieniu dodatkowym ochroną ubezpieczeniową uwzględnione są szkody wyrządzone na terenie placówki przez podopiecznego pracownikowi placówki.
Bardzo ważny zakres dla pracowników placówki. Dzieci będące pod opieką placówki, nauczyciela, odpowiadają za ich czyny (dla dzieci poniżej 13 roku zycia oraz ich rodzicom nie można przypisać winy). Zatem jeśli dziecko uszkodzi prywatne okulary, torebkę, smartfon, komputer, nauczyciela - to nauczyciel jest winny. Tak działa kodeks cywilny. Rodzic nigdy nie odpowiada na szkodę jeśli dziecko będąc pod nadzorem placówki wyrządziło szkodę komukolwiek.
Biorąc pod uwagę powyższe - zakresem obejmujemy:
a) szkody w mieniu prywatnym należącym do pracowników placówki oświatowej lub praktykantów i stażystów,
b) szkody na osobie wyrządzone na terenie placówki oświatowej.
Bezpieczny.pl (Generali Polska) jest wyłącznym dystrybutorem oferowanego produktu w postaci kompleksowych rozwiązań dla odpowiedzialności cywilnej Dyrektora placówki oraz jednostek oświatowych
Szkoda w placówkach oświatowo-wychowawczych
Nie ulega wątpliwości, że odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez uczniów odpowiada szkoła, chociaż sam nadzór powinien być sprawowany bezpośrednio przez nauczycieli. Odpowiedzialność ta kształtuje się na podstawie art. 430 k.c. w zw. z art. 427 k.c.
Dr hab. Małgorzata Serwach,profesor Uniwersytetu Łódzkiego, profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Największym współczesnym wyzwaniem dla Dyrektora i wszystkich pracowników placówki oświatowej jest wybór takiego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, które będzie chroniło ich interesy przed nasilającą się roszczeniowością rodziców wychowanków względem działalności pełnionej przez placówkę.
W ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy rosnący trend w kwestii roszczeń kierowanych przez rodziców względem placówek oświatowo-wychowawczych, do których uczęszczają ich dzieci. Ma na to wpływ m.in. zwiększająca się świadomość przysługujących im praw, a także dynamiczny rozwój kancelarii odszkodowawczych, które specjalizują się w uzyskiwaniu odszkodowań z wypadków komunikacyjnych, odszkodowań za błędy lekarskie, a także, coraz częściej, odszkodowań wynikających z szeroko pojętej winy z nadzoru w placówkach szkolnych. Jest to o tyle istotne, że przedstawiciele takich kancelarii są częstymi bywalcami SOR-ów, gdzie wyszukując swoich potencjalnych klientów dociekają, w jakich okolicznościach doszło do zdarzenia. Jakie w praktyce ma to znaczenie? Dzięki temu coraz więcej rodziców wie, że jeżeli ich dziecko doznało wypadku na terenie szkoły, w trakcie zajęć, szkolnej wycieczki, zajęć sportowych czy jakichkolwiek innych aktywności, w trakcie których powinni znajdować się pod stałą opieką nauczyciela czy wychowawcy, mogą oni starać się o uzyskanie odszkodowania z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej szkoły. Tym sposobem placówka nie posiadająca dobrego i kompleksowego ubezpieczenia OC narażona jest na coraz większe ryzyko.
Odpowiedzialność cywilna szkoły – po co i dlaczego?
W polskich szkołach co roku dochodzi do około 80 tys. wypadków z udziałem uczniów. Są to przede wszystkim szkody osobowe, tzn. zdarzenia związane z następstwami nieszczęśliwych wypadków, takie jak skręcenia, złamania czy obrażenia ciała innego typu, również bardzo poważne w skutkach. Prężna działalność kancelarii odszkodowawczych sprawia, że zwłaszcza w ostatnich latach zaobserwować można nasilającą się częstotliwość przedsądowych wezwań do zapłaty kierowanych do dyrektorów placówek w związku ze szkodami mającymi miejsce na terenie szkoły. Poszkodowani domagają się w nich zadośćuczynienia za leczenie, rehabilitację i ewentualne zabiegi, czy też zadośćuczynienie za ból, a wnioskowane kwoty sięgają nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Drugim typem zdarzeń, które mają miejsce na terenie placówek oświatowych są szkody majątkowe.
Odpowiednio skomponowane ubezpieczenie OC zabezpieczy we właściwy sposób interesy szkoły, która nie będzie bezradna wobec ewentualnego roszczenia.
Odpowiedzialność za szkody może mieć różne źródła:
- odpowiedzialność z tytułu szkód na osobie powierzonej w opiece, czyli zdarzeń, które nastąpiły w czasie zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych (w tym np. wycieczek szkolnych), wskutek zaniedbania leżącego po stronie nauczyciela lub wychowawcy, w odniesieniu do poszkodowanego ucznia (np. nauczyciel pozostawił uczniów bez opieki lub niestarannie sprawował nad nimi pieczę).
- odpowiedzialność z tytułu szkód wyrządzonych przez podopiecznych, czyli szkód, które uczeń wyrządził innej osobie lub rzeczy wskutek niewłaściwego nadzoru sprawowanego przez nauczyciela, którego opiece został powierzony uczeń. Podstawą odpowiedzialności jest tu art. 427 k.c, który wskazuje, że kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje się również do osób wykonywających bez obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można.
- odpowiedzialność z tytułu nadzoru, czyli wszystkich działań podejmowanych w celu zapewnienia bezpieczeństwa na terenie szkoły, do których zobowiązany jest głównie dyrektor szkoły. Obejmuje ona m.in. zdarzenia powstałe wskutek nienależytego zabezpieczenia lub uchybień dotyczących stanu technicznego budynku i jego otoczenia w tym (np. zaniedbanego boiska szkolnego lub drzew rosnących na terenie należącym do szkoły, nieodśnieżone lub oblodzone chodniki i schody itd.), a także wszelkiego typu urządzeń znajdujących się na terenie budynków szkolnych (np. wyposażenia sal lekcyjnych czy sali gimnastycznej).
Największym problemem, z jakim placówki oświatowe borykają się w odniesieniu do ubezpieczenia OC, jest przede wszystkim niewystarczająca wiedza na temat poziomu ochrony ubezpieczeniowej szkoły zarówno ich Dyrektorów, jak i pracowników. Przyczyn tego stanu rzeczy jest kilka. Najbardziej znamiennym jest fakt, że ubezpieczenie OC traktowane jest przez wiele Towarzystw ubezpieczeniowych wyłącznie jako dodatek do ubezpieczenia NNW uczniów, często sprzedawany za symboliczną kwotę. Należy więc zapytać, co faktycznie wchodzi w skład takiego ubezpieczenia, skoro Towarzystwu opłaca się zaoferować je z bardzo niską składką? Niestety, najczęściej ubezpieczenia te odznaczają się niskimi sumami gwarancyjnymi, podlimitami na pojedyncze zdarzenia ubezpieczeniowe, a także wąskim zakresem ochrony ubezpieczeniowej, nie wspominając już o wyłączeniach odpowiedzialności, które w rzeczywistości czynią to ubezpieczenie niczym więcej, jak tylko nie spełniającym podstawowych potrzeb produktem.
Na brak wiedzy w zakresie OC duży wpływ ma również niedostateczna współpraca na linii Dystrybutor – Szkoła, w której brakuje informowania o tym, dlaczego zakup ubezpieczenia OC powinien leżeć w szeroko rozumianym interesie placówki i dlaczego ważne jest, by ubezpieczenie to było jak najlepsze. Kwestia ta wciąż pozostaje jednak spychana na boczny tor, ponieważ w większości przypadków OC szkoły oferowane jest „na dokładkę”, a szkoły kupują je tylko po to, żeby je mieć, bez głębszej refleksji nad jego faktyczną możliwą przydatnością.
Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej skrojone na miarę
Najważniejsze pytanie brzmi: jak zatem chronić równocześnie interes prawny i ubezpieczeniowy placówki dydaktycznej i na czym powinna polegać skuteczna ochrona ubezpieczeniowa? Najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest posiadanie przez szkołę takiej polisy, która chronić będzie najważniejsze elementy związane z jej funkcjonowaniem:
- Dyrektora - odpowiedzialnego za prawidłowe funkcjonowanie placówki;
- w tym nauczycieli, pracowników gospodarczych, woźne, kucharki itd.;
- infrastrukturę i użytkowane mienie szkoły - z tego względu, iż to szkoła ponosi odpowiedzialność za wszelkie szkody, które mogą wystąpić poprzez np. niewłaściwie zakonserwowane elementy elewacji lub wyposażenia budynku, zaniedbany drzewostan, nieprawidłowo przygotowane boisko szkolne itd.
- inicjatywy, których organizatorem są placówki oświatowo - wychowawcze – Wyjścia kulturalne (kino, teatr, opera, muzeum itp.); wyjazdy (zielone szkoły, wycieczki itp.); wyjścia na międzyszkolne (zawody sportowe, olimpiady, wykłady, warsztaty itp.); lekcje w plenerze; spotkania integracyjne; organizowanie uroczystości; inne inicjatywy edukacyjne lub rekreacyjne.
W ofercie ubezpieczenia OC placówki oświatowo-wychowawczej przygotowanej przez Bezpieczny.pl wszystkie te elementy stanowią spójną całość, a w odniesieniu do nich nie występuje regres ubezpieczeniowy, czyli roszczenie zwrotne przysługujące zakładowi ubezpieczeń względem rzeczywistego sprawcy szkody. Nie ma więc ryzyka sytuacji, że jeśli wskutek braku nadzoru ze strony nauczyciela dziecko dozna szkody, osobowej bądź rzeczowej, Towarzystwo wypłaci odszkodowanie rodzicom dziecka, ale do nauczyciela zwróci się z regresem.
Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe kwestie, to w szeroko rozumianym interesie szkoły jest, by zakupione przez nią ubezpieczenie OC było jak najlepsze. Jakie elementy takiego ubezpieczenia są najważniejsze?
- Jak najwyższa suma ubezpieczenia i brak podlimitów na jedno zdarzenie ubezpieczeniowe pozwoli to uniknąć sytuacji, w której konkretna szkoda może zostać wyceniona np. na 20 tysięcy złotych, ale podlimit ustanowiony przez Towarzystwo na jedno zdarzenie wynosi tylko 5 tysięcy. Oznaczałoby to, że sprawca szkody (np. dyrektor, nauczyciel lub inny pracownik szkoły) musiałby pokryć różnicę w sumie odszkodowania we własnym zakresie, ponieważ Towarzystwo zwróciłoby się do niego z regresem.
Podsumowując, prawidłowo skomponowane ubezpieczenie OC w kompleksowy sposób chroni interesy szkoły i uwzględnia wyżej wspomniane kwestie, przeciwdziałając współczesnym trendom rynkowym. Pozwala zabezpieczyć się przed finansowymi skutkami rosnącej roszczeniowości rodziców względem placówki oraz rozwojowi kancelarii odszkodowawczych zyskujących coraz większą skuteczność w uzyskiwaniu odszkodowań ze „szkolnych” szkód.
Jan Bezpieczny
Pośrednik
Zalogowany